یان لکان، معاون ارشد علمی هوش مصنوعی در شرکت متا و یکی از پیشگامان این حوزه، در اجلاس داووس چشمانداز تازهای برای آینده هوش مصنوعی ترسیم کرد. او معتقد است که مدلهای زبانی بزرگ (LLM) که امروزه مورد توجه بسیاری از شرکتها و محققان قرار گرفتهاند، راهحل نهایی برای دستیابی به هوش مصنوعی پیشرفته نیستند. لکان بر این باور است که ظرف سه تا پنج سال آینده، این مدلها جای خود را به معماریهای کاملاً متفاوتی خواهند داد که میتوانند به درک عمیقتری از دنیای واقعی برسند.
لکان محدودیتهای مدلهای زبانی بزرگ را برجسته کرد و توضیح داد که این سیستمها، اگرچه در پردازش زبان و شناسایی الگوها عملکرد چشمگیری دارند، اما فاقد توانایی درک مفاهیم پیچیده، حافظه پایدار و قابلیت استدلال منطقی هستند. او معتقد است این ضعفها باعث میشوند که LLMها برای ساخت سیستمهای هوشمندی که بتوانند با دنیای واقعی به شکلی عمیق و مؤثر تعامل کنند، ناکارآمد باشند.
به گفته لکان، نسل جدید هوش مصنوعی بر اساس آنچه او «مدلهای جهانی» مینامد، شکل خواهد گرفت. این مدلها ماشینها را قادر میسازند تا پویاییها و قواعد جهان فیزیکی را درک کنند. از جمله ویژگیهای کلیدی این مدلها میتوان به حافظه بلندمدت، حس مشترک، شهود و توانایی استدلال پیشرفته اشاره کرد. چنین سیستمهایی فراتر از صرف تشخیص الگو عمل خواهند کرد و میتوانند دنیای اطراف خود را بهتر تحلیل و پیشبینی کنند.
ظهور سیستمهای هوش مصنوعی با قابلیت درک واقعی
لکان پیشبینی میکند که در بازهای کوتاهمدت، شاهد ظهور سیستمهای جدیدی خواهیم بود که علاوه بر تواناییهای کنونی هوش مصنوعی، حس مشترک و درکی شهودی از دنیای اطراف را ارائه میدهند. او تأکید کرد که این سیستمها با مشاهده و تعامل با جهان، دانش خود را بهبود میبخشند و به نوعی «هوش واقعی» نزدیکتر میشوند.
دهه آینده: عصر رباتیک
به باور لکان، دهه پیش رو میتواند به «دهه رباتیک» تبدیل شود. او معتقد است که ترکیب هوش مصنوعی پیشرفته با رباتیک، راه را برای ساخت ماشینهایی هموار میکند که قادر به انجام وظایف پیچیدهتر و تعامل مؤثرتر با محیط باشند. لکان بهطور خاص به نیاز به توسعه رباتهایی اشاره کرد که بتوانند نحوه عملکرد دنیای واقعی را درک کرده و با آن سازگار شوند.
او همچنین با مقایسه هوش فعلی ماشینها با درک یک گربه از دنیای فیزیکی، خاطرنشان کرد که حتی سادهترین موجودات زنده تواناییهایی دارند که هوش مصنوعی هنوز به آن دست نیافته است. این نشان میدهد که برای رسیدن به هوشی واقعی و انسانی در ماشینها، هنوز مسیر طولانی در پیش است.
رقابت غولهای فناوری در زمینه رباتیک
لکان علاوه بر اشاره به تلاشهای متا در این زمینه، فعالیت شرکتهایی مانند OpenAI را نیز برجسته کرد. اخیراً OpenAI آگهیهای استخدامی منتشر کرده است که نشان میدهد آنها به دنبال تشکیل تیمی برای توسعه رباتهای چندمنظوره و انعطافپذیر هستند. هدف این شرکتها ساخت رباتهایی است که از قابلیتهای هوش انسانی برای انجام وظایف مختلف در محیطهای واقعی بهرهمند باشند.
تحولی بنیادین در افق هوش مصنوعی
پیشبینیهای لکان نشاندهنده آغاز دورانی جدید در توسعه هوش مصنوعی است. تغییر تمرکز از مدلهای زبانی بزرگ به مدلهای جهانی و همگرایی هوش مصنوعی با رباتیک، میتواند به تغییرات شگرفی در نحوه تعامل انسان و ماشین منجر شود. این تحول، فرصتی برای توسعه فناوریهایی است که نهتنها پیچیدگیهای دنیای واقعی را بهتر درک میکنند، بلکه قادر به حل مسائل پیچیدهتر در زندگی روزمره ما خواهند بود.
آینده هوش مصنوعی، همانطور که لکان پیشبینی میکند، با سیستمهایی که از فهم واقعی و حس مشترک برخوردارند، شکل خواهد گرفت و بهتدریج راه را برای انقلابی در صنعت رباتیک هموار خواهد کرد.